Jog- és államtudomány

Megfelelő válasz a dízelbotrányra? A német kollektív igényérvényesítés legújabb reformjáról a kívülálló szemével

Megjelent:
December 19, 2019
Szerző
Megtekintés
Kulcsszavak
How To Cite
Kiválasztott formátum: APA
Harsági, V. (2019). Megfelelő válasz a dízelbotrányra? A német kollektív igényérvényesítés legújabb reformjáról a kívülálló szemével. Pro Futuro, 9(1), 9-38. https://doi.org/10.26521/Profuturo/1/2019/3902
Absztrakt

A cikk célja a német kollektív igényérvényesítési mechanizmusok fejlődésének, tapasztalatainak és akadályainak megértése egy külföldi kutató szemszögéből. Az eljárási jogot illetően elmondható, hogy a kollektív igényérvényesítési lehetőség szabályozása a teljes eljárás lefolytatására és az eljárás szinte minden szegmensére vonatkozik. Különösen aktuálissá tette a kérdést a Volkswagen-dízelbotrány néven elhíresült ügy. A szerző ezen ügyön keresztül vizsgálja a 2018 novemberében bevezetett új mintaperi eljárást. Ennek során rövid kitekintést tesz az USA-ban a Volkswagen konszern és a fogyasztók által kötött egyezséggel lezárt class action-re is. Arra a kérdésre próbál választ adni, hogy várható-e az új törvénytől hatékony megoldás az ügy kapcsán felmerült eljárásjogi problémákra. Az elemzés alapját annak a korábbi szektorális szabályozásnak az áttekintése is képezi, melynek továbbfejlesztésével született meg a 2018-ban bevezetett új szabályozás.

Hivatkozások
  1. BAKOWITZ, Michael: The German Experience with Group Actions – The Verbandsklage and the Capital Markets Model Case Act. (KapMuG). In: HARSÁGI, Viktória–VAN RHEE, Cornelius Hendric (eds.): Multi-party Redress Mechanisms in Europe: Squeaking Mice? Intersentia, Cambridge-Antwerp-Portland, 2014
  2. BALKE, Michaela–LIEBSCHER, Thomas–STEINBRÜCK, Ben: Der Gesetzentwurf zur Einführung einer Musterfeststellungsklage – ein Zivilprozessualer Irrweg. Zeitschrift für Wirtschaftrecht, 2018
  3. BASEDOW, Jürgen: Trippelschritte zum kollektiven Rechtschutz. Europäische Zeitschrift für Wirtschaftrecht 2018/15
  4. BEATGE, Dietmar: Das Recht der Verbandsklage auf neuen Wegen. Zeitschrift für Zivilprozess, 1999
  5. BECKER-EBERHARD, Ekkehard: Neue dogmatische Einordnung der Verbandsklage kraft Gesetzes? In: Stürner, Rolf et al (Hrsg.): Festschrift für Dieter Leipold zum 70. Geburtstag. Tübingen, Mohr, 2009
  6. van den BERGH, Roger–KESKE, Sonja: Rechtsökonomische Aspekte der Sammelklage. In: Casper, Matthias–Janssen, André–Pohlmann, Petra–Schulze, Reiner (Hrsg.): Auf dem Weg zu einer europäischen Sammelklage? Sellier, München, 2009
  7. CAFAGGI, Fabrizio: Towards Collaborative Governance of European Remedial and Procedural Law? Theoretical Inquiries in Law, 2018/1 https://doi.org/10.1515/til-2018-0008
  8. CAINE, Catherine Ann: „Dieselgate” and Consumer Law: Repercussions of the Volkswagen scandal in the United Kingdom. Journal of European Consumer and Market Law, 2017/2
  9. CHRISTL, Gerhard: Massenklagen via Internet – ein Ersatz für Muster- und Sammel klagen? Neue Justiz, 8/2017
  10. COFFEE, John C. Jr.: The Globalization of Entrepreneurial Litigation: Law, Culture and Incentives. University of Pennsylvania Law Review, Vol. 165, 2017 https://doi.org/10.4337/9781786435347.00038
  11. CUPA, Basil: Scattered Damage: A Comparative Law Study About the Enforcement Deficit of Low-Value Damage and the Class Action Approach. European Review of Private Law, 2012
  12. DOMEJ, Tanja: Einheitlicher kollektiver Rechtschutz in Europa? Zeitschrift für Zivilprozess, 2012/4
  13. DOMEJ, Tanja: Germany. In Eliantionio, Mariolina–Backes, Chris W.–van Rhee, Cornelius Hendric–Spronken, Taru–Berlee, Anna (eds.): Standing up for Your Right(s) in Europe. A Comparative Study on Legal Standing (Locus Standi) before the EU and Member State Courts. Intersentia, Cambridge – Antwerpen – Portland, 2013
  14. DRÄBING, Theresa: Musterfeststellungsklage im Diesel-Skandal. Gemeinsam gegen Volkswagen.
  15. https://www.fr.de/wirtschaft/musterfeststellungsklage-diesel-skandal-gemeinsam-gegen-volkswagen-12750213.html (03.08.2019)
  16. DYBUS, Charles–LEMMEN, Jeroen: „Dieselgate” and Consumer Law: Repercussions of the Volkswagen scandal in the Netherlands. Journal of European Consumer and Market Law, 2017/2
  17. EINHAUS, Stefan: Kollektiver Rechtschutz im englischen und deutschen Zivilprozessrecht. Duncker & Humblot, Berlin, 2008
  18. FARGRIEVE, Duncan–HOWELLS, Geraint: Collective redress procedure – European debates. International & Comparative Law Quarterly, 2009 https://doi.org/10.1017/s0020589309001080
  19. FÖLSCH, Peter: Der Regierungsentwurf zur einführung der Musterfeststellungsklage. Deutsche Richterzeitung, 2018/6
  20. GEIGER, Caroline: Kollektiver Rechtsschutz im Zivilprozess: Die Gruppenklage zur Durchsetzung von Massenschäden und ihre Auswirkungen. Mohr Siebeck, Tübingen, 2015
  21. GOTTWALD, Peter: Kollektiver Rechtschutz in Deutschland – nur KapMuG oder mehr? In: Festschrift für Professor Nikolaos K. Klamaris – Essays in Honour of Professor Nikolaos K. Klamaris. Sakkoulas Publications, Athens–Thessaloniki, 2016
  22. GOTTWALD, Peter: Zum Ausbau des kollektiven Rechtsschutzes in Deutschland. In: Tichý, Luboš (ed.): Procesní ochrana kolektivnich zájmů – Schutz der kollektiven Interessen im Zivilprozessrecht. Univerzita Karlova v Praze, Praha, Nakladatelstrí Karolinum, 2008
  23. GREGER, Reinhard: Verbandsklage und Prozeßrechtsdogmatik – Neue Entwicklungen in einer schwirigen Beziehung. Zeitschrift für Zivilprozess, 2000
  24. GSELL, Beate: Meller-Hannich, Caroline–Stadler, Astrid: Musterfeststellungsklagen in Verbrauchersachen. Neue Juristische Wochenschrift-aktuell, 2016
  25. HAAR, Brigitte: Investor Protection Through Model Case Procedure – Implementing Collective Goals and Individual Rights Under the 2012 Amendment to the German Capital Market Model Case Act (KapMuG). European Business Organization Law Review, 2014 https://doi.org/10.2139/ssrn.2352263
  26. HAAR, Brigitte: Regulation Through Litigation – Collective Redress in Need of a New Balance between Individual Rights and Regulatory Objectives in Europe. Theoretical Inquiries in Law, 2018
  27. HABBE, Sophia Julia–GIESELER, Konrad: Einführung einer Musterfeststellungsklage – Kompatibilität mit zivilprozessualen Grundlagen. Betriebs-Berater, 2017
  28. HALFMEIER, Axel: Die neue Datenschutzverbandsklage. Neue Juristische Wochenschrift, 2016
  29. HALFMEIER, Axel: Litigation without end? The Deutsche Telekom case and the German approach to private enforcement of securities law. In: Hensler, Deborah R.–Hodges, Christopher–Tzankova, Ianika: Class Actions in Context – How Culture, Economics and Politics Shape Collective Litigation. Edward Elgar Publishing, Cheltenham–Northampton, 2016 https://doi.org/10.4337/9781783470440.00023
  30. HALFMEIER, Axel: Musterfeststellungsklage: Nicht gut, aber besser als nichts. Zeitschrift für Rechtspolitik, 2017
  31. HALFMEIER, Axel–ROTT, Peter–FEESS, Eberhard: Evaluation des Kapitalanleger-Musterverfahrensgesetzes – Abschlussbericht, 2009
  32. HALFMEIER, Axel–ROTT, Peter–FEESS, Eberhard: Kollektiver Rechtschutz im Kapitalmarktrecht. – Evaluation des Kapitalanleger-Musterverfahrensgesetzes. Frankfurt School Verlag, Frankfurt, 2010
  33. HARSÁGI Viktória: A modellválasztás dilemmái a kollektív igényérvényesítés hazai szabályozásánál. Eljárásjogi Szemle, 2016/1
  34. HARSÁGI, Viktória: Combining Opt-in and Opt-out Systems? – Expert Proposal for the Hungarian Regulation of Collective Redress. ELTE Law Journal, 2016/2
  35. HARSÁGI, Viktória–VAN RHEE, Cornelius Hendric: Collective Redress in the European Union – Comparative Perspectives. In: Harsági, Viktória / van Rhee, Cornelius Hendric (eds.): Multi-party Redress Mechanisms in Europe: Squeaking Mice? Intersentia, Cambridge–Antwerpen–Portland, 2014.
  36. HEESE, Michael: Was der Dieselskandal über die Rechtsdurchsetzung, deren Protagonisten und die Funktion des Privatrechts verrät. Neue Zeitschrift für Verkehrrecht, 2019
  37. HESS, Burkhard: Einleitung. In: Hess, Burkhard–Reuschle, Fabian–Rimmelspacher, Bruno (eds.): Kölner Kommentar zum KapMuG. Carl Heymanns, Köln, 2014
  38. ISSACHAROFF, Samuel–MILLER, Geoffrey P.: Will aggregate litigation come to Europe? In: Backhaus, Jürgen G.–Cassone, Alberto–Ramello, Giovanni B. (eds.): The Law and Economics of Class Actions in Europe. Edward Elgar, Cheltenham, 2012 https://doi.org/10.4337/9781781001240.00009
  39. KILIAN, Matthias: Musterfeststellungsklagen- Meinungsbild der Anwaltschaft. Zeitschrift für Rechtspolitik, 2018
  40. KOCH, Harald: Non-class group litigation under EU and German Law. Duke Journal of Comparative & International Law, 2000
  41. KOCH, Harald: Prozeßführung bei komplexen Verfahren in Europa. In: Storme, Marcel (ed.): Procedural Laws in Europe. Towards Harmonisation. Maklu, Antwerpen, 2003
  42. KOCH, Raphael: Grund und Grenzen Kollektiver Rechtsdurchsetzung. Deutsche Zeitschrift für Wirtschaft- und Insolvenzrecht, 2016
  43. KOLBA, Peter: Davids gegen Goliath. Der VW-Skandal und die Möglichkeit von Sammelklagen. Mandelbaum, Wien, 2017
  44. KOWOLLIK, Eva-Maria: Europäische Kollektivklage. Referenzrahmen für ein leistungfähiges europäisches Justizsystem. Nomos, Baden-Baden, 2018
  45. KRACHLER, Christian–RZEHORSKA, Martin: „Dieselgate” and Consumer Law: Repercussions of the Volkswagen scandal in Austria. Journal of European Consumer and Market Law, 2017/1
  46. KRANZ, Dagmar: Der Diskussionsentwurf zur Muster-Feststellungsklage – ein stumpfes Schwert? Neue Zeitschrift für Gesellschaftsrecht, 2017
  47. LESER, Christoph: Die Bindungswirkung des Musterentscheids nach dem Kapitalanlegermusterverfahrensgesetz. Nomos, Baden-Baden, 2014
  48. MALLMANN, Roman A.–ERNE, Sarah: Musterfeststellungsklage und Kartellschadenersatz. Neue Zeitschrift für Kartellrecht, 2019
  49. MARCUS, Richard: Revolution v. Evolution in Class Action Reform. 96 North Carolina Law Review, 903, 2018
  50. MATTIL, Peter–DESOUTTER, Vanessa: Die europäische Sammelklagen – Rechtsvergleichende und EU-rechtliche Betrachtung. Zeitschrift für Wirtschafts- und Bankrecht. 2008
  51. MEIER, Norbert: Das neue Kapitalanleger-Musterverfahrensgesetz. Deutsches Steuerrecht, 2005
  52. MELLER-HANNICH, Caroline: Gutachten A zum 72. Deutschen Juristentag. Sammelklagen, Gruppenklagen, Verbandsklagen – Bedarf es neuer Instrumente des kollektiven Rechtschutzes im Zivilprozess? C.H. Beck, München, 2018
  53. MELLER-HANNICH, Caroline: Kollektiver Rechtschutz in der „Dieselaffaire”. Bonner Rechtsjournal, 2017/2
  54. MENGDEN, Martin: David gegen Goliath im Kartellschadensersatzrecht – Lassen sich Musterfeststellungs-Klage bzw. EU-Verbandsklage als kollektive Folgeklage einsetzen? Neue Zeitschrift für Kartellrecht, 2018
  55. MICKLITZ, Hans-W.: Schutz der kollektiven Interessen im Zivilprozess. In: Tichý, Luboš (ed.): Procesní ochrana kolektivnich zájmů – Schutz der kollektiven Interessen im Zivilprozessrecht. Univerzita Karlova v Praze, Praha, Nakladatelstrí Karolinum, 2008
  56. NAGY Csongor István: A csoportos igényérvényesítés összehasonlító modelljei. II. rész – A csoportos igényérvényesítés európai modelljei és az összehasonlító jogi modellek tanulságai. Külgazdaság Jogi Melléklet, 2010/11-12
  57. MÖLLERS, Thomas M. J.–WEICHERT, Tilman: Das Kapitalanleger-Musterverfahrensgesetz. Neue Juristische Wochenschrift, 2005
  58. MÜLLER, Dennis: Anwendungsbereich des KapMuG im Kapitalanleger-Schadenersatzprozess. Gesellschafts- und Wirtschaftrecht, 2015
  59. NAMYSŁOWSKA, Monika: „Dieselgate” and Consumer Law: Repercussions of the Volkswagen Scandal in Poland. Journal of European Consumer and Market Law, 2017/2
  60. NEMETH, Kristin–MORAIS CARVALHO, Jorge: „Dieselgate” and Consumer Law: Repercussions of the Volkswagen scandal in the European Union. Journal of European Consumer and Market Law, 2017/1
  61. NETZER, Felix: Legal Tech und kollektive Rechtsverfolgung. Die geplante Musterfeststellungsklage – (k)ein Fall für den digitalen Zivilprozess? DAV-Forum, Anwaltsblatt, 2018
  62. RAJA, Mira–LOMAS, Paul: A Lawyer’s Perspective. In: Lein, Eva–Fairgrieve, Duncan–Otero Crespo, Marta–Smith, Vincent: Collective Redress in Europe – Why and How? British Institute of international and Comparative Law, London, 2015
  63. RATHMANN, Jens: KapMuG 3.0 – Ein Gesetz für die Verlängerung? Deutsche Richterzeitung, 2019
  64. REUSCHLE, Fabian: Das Kapitalanleger-Musterverfahrensgesetz – Eine erste Bestandaufnahme aus Sicht der Praxis. In: Casper, Matthias–Janssen, André–Pohlmann, Petra–Schulze, Reiner (Hrsg.): Auf dem Weg zu einer europäischen Sammelklage? Sellier, München, 2009
  65. REUSCHLE, Fabian: § 9. In: Hess, Burkhard–Reuschle, Fabian–Rimmelspacher, Bruno (eds.): Kölner Kommentar zum KapMuG. Carl Heymanns, Köln, 2014
  66. RIEHMS, Thomas–LINDNER, Lukas: „Dieselgate” and Consumer Law: Repercussions of the Volkswagen scandal in Germany. Journal of European Consumer and Market Law, 2017/1
  67. ROSENBERG, Leo–SCHWAB, Karl Heinz–GOTTWALD, Peter: Zivilprozessrecht. Beck, München, 2010
  68. ROTT, Peter: Kollektive Klagen von Verbraucherorganisationen in Deutschland. In: Matthias Casper – André Janssen – Petra Pohlmann – Reiner Schulze (Hrsg.): Auf dem Weg zu einer europäischen Sammelklage? München, Sellier, 2009
  69. ROWE, Thomas D.: Debates over Group Litigation in Comparative Perspective. What can We Learn from Each Other? Duke Journal of Comparative & International Law, 2001
  70. RÖCKRATH, Luidger: Germany. In: Paul G. Karlsgodt (ed.): World Class Actions. A guide to Group and Representative Actions Around the Globe. Oxford–New York, Oxford University Press, 2012
  71. RÖTHEMEYER, Peter: Musterfeststellungsklage und Individualanspruch – Zur Kritik und zu den Entwicklungsmöglichkeiten. Verbraucher und Recht, 2019
  72. SCHILLING, Alexander: Das Kapitalanleger-Musterverfahresgesetz und ide class action im Rechtsvergleich. Verlag Dr. Kovač, Hamburg, 2010
  73. SCHMIDT, Uwe: Buch 6, Musterfeststellungsverfahren. In: Baumbach, Adolf et al.: Zivilprozessordnung mit FamFG, GVG und anderen Nebengesetzen. Beilage zur 77. Auflage. Beck, München, 2019
  74. SCHNEIDER, Burkhard: Die zivilprozessuale Musterfeststellungsklage. Kollektivrechtschutz durch Verbraucherschutzverbände statt Class Actions? BetriebsBerater, 2018
  75. STACKMANN, Nikolaus: Kein Kindergeburtstag – Fünf Jahre Kapitalanleger-Musterverfahrensgesetz. Neue Juristische Wochenschrift, 2010
  76. STADLER, Astrid: Developments in Collective Redress: What’s New in the „New German KapMuG”? European Business Law Review, 2013
  77. STADLER, Astrid: Drittwirkung „schwarzer Listen” für missbräuchliche AGB? Verbraucher und Recht, 2017
  78. STADLER, Astrid: Foreword. In: Lein, Eva–Fairgrieve, Duncan–Otero Crespo, Marta–Smith, Vincent: Collective Redress in Europe – Why and How? British Institute of international and Comparative Law, London, 2015
  79. STADLER, Astrid: Kollektiver Rechtsschutz quo vadis? Juristenzeitung, 2018
  80. STADLER, Astrid: Musterfeststellungsklagen im deutschen Verbraucherrecht? Verbraucher und Recht, 2018
  81. STADLER, Astrid: Rechtspolitischer Ausblick zum kollektiven Rechtschutz. In: Meller-Hannich, Caroline: Kollektiver Rechtschutz im Zivilprozess. Nomos, Baden-Baden, 2008
  82. STEINBERGER, Elisabeth: Die Gruppenklage im Kapitalmarktrecht. Vorschläge zur Weiterentwicklung des Kapitalanleger-Musterverfahrensgesetzes (KapMuG), Nomos, Baden-Baden, 2016
  83. STÜRNER, Michael: Model case proceedings in the capital markets tentative steps towards group litigation in Germany, Civil Justice Quarterly, 2007
  84. STÜRNER, Rolf: The Role of Judges and Lawyers in Collective Actions, Equality among Parties, Conflicts of Interest. In: Procesos colectivos – class action. I. International Conference & XXIII Iberoamerican Procedural Law Convention. Buenos Aires, 2012
  85. TARUFFO, Michele: Some Remarks on Group Litigation in Comparative Perspective. Duke Journal of Comparative  International Law, 2001
  86. TÖLLE, Antje: Kollektive Rechtsdurchsetzung in Deutschland. Eine Bilanz nach elf Jahren KapMuG. In: Broemel, Roland–Krell, Paul–Muthorst, Olaf–Prütting, Jens (Hrsg.): Prozessrecht in internationaler, europäischer und globaler Perspektive. Mohr Siebeck, Tübingen, 2017
  87. TZANKOVA, Ianika: Case management the stepchild of mass dispute resolution. Uniform Law Review, 2014 https://doi.org/10.2139/ssrn.2593031
  88. UDVARY Sándor: Pro Actione Collectiva. Patrocinium, Budapest, 2015.
  89. VORWERK, Volkert–WOLF, Christian–FÜLLENKAMP, Josef–LANGE, Sonja–PARIGGER, Manfred–RIEDEL, Ernst: Kapitelanleger-Musterverfahrensgesetz (KapMuG), Beck, München, 2007
  90. WACLAWIK, Erich: Die Musterfeststellungsklage. Neue Juristische Wochenschrift, 2018
  91. WALKER, Janet: General Report. (Session 5. – Cultural Dimensions of Group Litigation) In: Maleshin, Dmitry (ed.): Civil Procedure in Cross-cultural Dialogue: Eurasia Context. Moscow, Statut Publishing House, 2012
  92. WALTER, Gerhard: Mass Tort Litigation in Germany and Switzerland. Duke Journal of Comparative & International Law, 2001
  93. WANNER, Viola: Das KapMuG als allgemeine Regelung für Massenverfahren. Nomos, Baden-Baden, 2010
  94. WARDENBACH, Frank: KapMuG 2012 versus KapMuG 2005: Die wichtigsten Änderungen aus Sicht der Praxis. Gesellschafts- und Wirtschaftrecht, 2013
  95. WEBER, Franziska: Kollektive Rechtsdurchsetzung in Deutschland. Eine (erneute) Bedarfsanalyse im Lichte der Causa VW. In Broemel, Roland–Krell, Paul–Muthorst, Olaf–Prütting, Jens (Hrsg.): Prozessrecht in internationaler, europäischer und globaler Perspektive. Mohr Siebeck, Tübingen, 2017
  96. WENINGER, Robert A.: The VW Diesel Emission Scandal and the Spanish Class Action. 23 Columbia Journal of European Law 91, 2016
  97. WOLF, Christian–LANGE, Sonja: Wie neu ist das neue Kapitalanleger-Musterverfahrensgesetz? Neue Juristische Wochenschrift, 2012
  98. WOOPEN, Herbert: Kollektiver Rechtschutz. Das Desaster naht. Zeitschrift für Internationales Wirtschaftsrecht, 2018